Open access is een internationale beweging die streeft naar vrije online toegang tot wetenschappelijke informatie. Er zijn geen financiële, juridische of technische barrières om de informatie te lezen.

Open access publiceren kan volgens de groene of de gouden route. Houd hier rekening mee bij de financiering van je onderzoek. Bij de groene route stellen universiteiten en hogescholen wetenschappelijk werk beschikbaar via repositories. Bij de gouden route zetten uitgeverijen de wetenschappelijke artikelen online. De auteur betaalt voor publicatie, de lezers hebben gratis toegang.

Tijdschriften kunnen volledig open access zijn, zoals de titels van PLOS-ONE. Maar er zijn ook tijdschriften die slechts een deel van de artikelen open access publiceren en de overige artikelen op de traditionele wijze, de zogenaamde hybride tijdschriften.

De keuzes die je maakt bij publiceren hangen onder mee af van welk publiek je wilt bereiken en of je als onderzoeker de uitdaging aan durft te gaan nieuwe wegen in te slaan.

Van oudsher was het altijd gebruikelijk je onderzoeksresultaten te publiceren in een gerenommeerd traditioneel wetenschappelijk tijdschrift. Deze tijdschriften waren vroeger uitsluitend in papier en tegenwoordig zijn ze (bijna) alle digitaal te raadplegen.
Deze tijdschriften hebben als nadeel dat je alleen de artikelen kunt lezen als je een abonnement hebt. En de abonnementsprijzen zijn vaak zo hoog dat alleen onderwijs- en onderzoeksinstellingen deze abonnementen kunnen betalen.

Het gevolg hiervan dat uitsluitend de happy few bij de artikelen kunnen: medewerkers van onderwijs- en onderzoeksinstellingen en dus niet het beroepenveld of andere geïnteresseerden.
Omdat het onderzoek veelal met overheidsgeld is gedaan, is er behoefte aan nieuwe wegen van publiceren. Het beroepenveld en andere geïnteresseerden willen de artikelen zonder paywalls kunnen downloaden. En steeds meer subsiedieverstrekkers vereisen open access publiceren.

Open access publiceren is het uitgangspunt van de HU, tenzij dit onmogelijk is vanuit het oogpunt van wet- en regelgeving of andere bindende afspraken met derden. Maar hoe maak je een keuze op welke manier je open access kan publiceren en waar moet je dan aan denken. Onderstaand stroomschema kan je hierbij helpen.

SURF heeft algemene vuistregels opgesteld voor open access publiceren in het hbo.

Natuurlijk wil je de buitenwereld laten weten dat je je onderzoek (bijna) hebt afgerond. Bovendien wil je als onderzoeker jezelf ook op de kaart zetten.

Er zijn verschillende momenten waarop je over jouw project kunt communiceren:

Bij binnengehaalde subsidie
Geef het binnenhalen van het project aan bij de communicatieadviseur van jouw kenniscentrum, inclusief de inhoud van je onderzoek. Zij overleggen met je op welke manier hier aandacht aan gegeven kan worden.

Start van je onderzoeksproject
Zorg ervoor dat je bij het begin van je project dit format invult en aanlevert bij de communicatieadviseur van jouw kenniscentrum voor de externe onderzoekswebsite. Deze zorgt er dan voor dat je project op de website komt te staan. Wil je je project ook op de internationale HU-onderzoekssite zichtbaar maken? Lever dan ook een Engelstalige versie aan.

Tijdens je onderzoeksproject
Zijn er interessante activiteiten zoals een workshop of congres, of tussenresultaten die al gedeeld mogen worden? Geef dit aan bij de communicatieadviseur. Zij kunnen je dan advies op maat geven hoe je dit het beste naar buiten kan brengen. Neem ook contact op als je updates hebt voor je projectpagina op de website.

Na afloop van je onderzoeksproject
Loopt je (promotie)onderzoek ten einde? Geef dan tijdig aan bij je communicatieadviseur wat de belangrijkste resultaten zijn en deel eventueel beschikbare opbrengsten. In overleg met jou stemmen zij af op welke manier hier aandacht aan gegeven kan worden en welke aanpassingen er geplaatst kunnen worden binnen je project op de onderzoekswebsite.

Communicatiemogelijkheden
Om te communiceren over je onderzoek zijn er verschillende mogelijkheden die je zelf kunt benutten: Zo kan je je onderzoek delen op je eigen sociale kanalen (zoals LinkedIn en Twitter). Daarbij kan je dan gebruik maken van de hashtags #HU, #HUonderzoek en andere relevante hashtags die passen bij je bericht.
Ook kan je publicaties delen op ResearchGate en via publicaties@hu.nl laten plaatsen op de hu.nl/onderzoek, NARCIS en HBO kennisbank (zie ook kopje hieronder).

Voor andere manieren  om jouw onderzoek te communiceren, kan je contact opnemen met de communicatieadviseur van jouw kenniscentrum. Deze kan jou advies op maat geven over de inzet en het gebruik van de juiste communicatiekanalen en middelen voor jouw doelgroep(en). Denk bijvoorbeeld aan:
– het schrijven en inzetten van nieuwsberichten, blogs en longreads, nieuwsbrieven
– het schrijven en inzetten social media kanalen
– het maken van filmpjes of podcasts
– het benaderen van de pers/media of relevante platforms of tijdschriften
– het maken van een communicatieplan voor jouw lectoraat of project
– het gebruik van de juiste huisstijl

Onze communicatieadviseurs zijn:

• Digitale Business & Media: Tim van Eijl
• Gezond en Duurzaam Leven: Ingrid Hamers
• Leren en Innoveren: Birigt Deuss
• Sociale Innovatie: Danielle van Wallinga
• Voor interne communicatie neem contact op met: Chantalle Kuijper

Het is belangrijk dat je onderzoeksoutput terug te vinden is via hu.nl/onderzoek. Zo maak je je activiteiten kenbaar aan de buitenwereld en kunnen het beroepenveld, studenten, collega’s,  en ook bijvoorbeeld visitatiecommissies hier kennis van nemen.

Je mailt de publicaties naar publicaties@hu.nl. De mail bevat een pdf- of Word-bestand van de publicatie, de naam van het lectoraat en het publicatietype*.

*Publicatietype: Article, Report, Book Part, Conference Object, Book, Contribution to Periodical, Lecture, Review, Doctoral Thesis, Pre-print, Working paper, Other

De publicaties komen bij de informatiespecialisten van de HU Bibliotheek terecht, zij voeren de publicaties in (in repository Sharekit). Publicaties worden op deze manier zichtbaar en beschikbaar gemaakt voor uitwisseling en (her-)gebruik (open access) in de HBO Kennisbank, wetenschapsportaal NARCIS en op hu.nl/onderzoek.

Na publicatie in een tijdschrift geven uitgevers niet altijd toestemming om de uitgeversversie (een pdf van het gepubliceerde artikel) te plaatsen op openbare websites zoals hu.nl/onderzoek, maar wel een pre-print (de niet-definitieve versie) of een post-print (de door de uitgever geaccepteerde versie). In Sherpa Romeo (publisher copyright policies) kan nagegaan worden welke open access mogelijkheden er per uitgever c.q. tijdschrift zijn. De informatiespecialisten van de HU Bibliotheek controleren of de aangeleverde versies op hu.nl/onderzoek gepubliceerd mogen worden. In geval de uitgever open access publiceren niet toestaat, dan wordt alleen de titelbeschrijving (zonder de full text) getoond op hu.nl/onderzoek. Vragen hierover kun je mailen naar publicaties@hu.nl

Sinds 2020 is er een overeenkomst tussen VSNU, NWO, VH en Elsevier waardoor HU-onderzoekers kosteloos open access kunnen publiceren in vrijwel alle hybride en open access tijdschriften van deze uitgever. Voorwaarde is dat de indiening na 01-01-2020 heeft plaatsgevonden en de corresponderende onderzoeker op dat moment in dienst was van de HU. De tijdschriften die binnen de overeenkomst vallen, zijn op te zoeken op de informatiepagina over de overeenkomst van Elsevier.

Heb je vragen hierover, mail dan naar onderzoeksupport@hu.nl

Met de publicatierichtlijn beoogt de HU duidelijkheid te scheppen in wat de mogelijkheden zijn voor publiceren door onderzoekers, onder welke randvoorwaarden dit dient te gebeuren en hoe publiceren gefaciliteerd wordt.

• Openaccess.nl
• Plan S
• Dossier Open Access (Science Guide)
• Directory of Open Access Journals
• Berlin declaration on Open Access